Do ważnych parametrów fotometrii związanych ze źródłami światła i problematyką oświetlenia miejsca pracy w przemyśle zaliczamy: światłość, strumień świetlny, luminancję świetlną, oraz natężenie oświetlenia.
Strumień świetlny
To moc świetlna emitowana przez źródło światła.
Strumień świetlny mierzymy w lumenach [lm].
więcej informacji na temat
strumienia świetlnego można znaleźć tutaj:
Natężenie oświetlenia
Jest to inaczej mówiąc ilość światła padającego na daną powierzchnię. Natężenie mierzymy na konkretnej oświetlonej powierzchni w luksach [lx].
Natężenie oświetlenia zależy od odległości, w jakiej umieścimy lampę od oświetlanej powierzchni.
Związki pomiędzy tymi podstawowymi pojęciami przedstawia poniższy rysunek.
Więcej informacji na temat natężenia oświetlenia można znaleźć tutaj:
Światłość - natężenie strumienia źródła światła
Uwaga - nie należy mylić "światłości" (natężenia strumienia źródła światła) z natężeniem oświetlenia -
to są dwa różne pojęcia fizyczne i dotyczą różnych spraw.
Światłość, to wielkość charakteryzująca wizualną jasność źródła światła. Inaczej mówiąc, światłość można określić, jako intensywność źródła światła.
Jest wielkością określającą ilość światła wychodzącego ze źródła światła lub oprawy w ściśle określonym kierunku.
Światłość jest podstawowym parametrem w fotometrii. Jest to inaczej natężenie źródła światła, czyli wielkość charakteryzująca wizualną jasność źródła światła.
Światłość jest podstawową wielkością w fotometrii wizualnej.
Jednostką światłości jest kandela, która należy do jednostek podstawowych układu jednostek SI.
Jest to stosunek strumienia Å›wietlnego wysyÅ‚anego przez źródÅ‚o Å›wiatÅ‚a Φ do kÄ…ta bryÅ‚owego Ω, w jakim wysyÅ‚ane jest Å›wiatÅ‚o - [ I = Φ/Ω ].
Luminancja świetlna / jaskrawość-jasność powierzchni lub światła
Luminancja to miara jasności powierzchni odbijającej światło. To wrażenie jaskrawości obserwowanej powierzchni. Jest to miara wrażenia wzrokowego, które odbiera oko ze świecącej powierzchni. Odzwierciedla ilość światła, która jest widziana przez obserwatora.
Luminancja to odbierane wrażenie jaskrawości określonego pola obserwowanej powierzchni. Zależy ona od natężenia oświetlenia na obserwowanym obiekcie,
właściwości odbiciowych powierzchni obiektu (barwa, stopień chropowatości) od pola powierzchni "pozornie świecącej" oraz kierunku obserwacji, pod którym jest obserwowany świecący element powierzchni.
Luminancja jest miarą jaskrawości postrzeganych obiektów, inaczej miarą "jasności" świecących (odbijających światło) powierzchni.
Luminancję określa się też mianem jasności wizualnej.
Jednostką jaskrawości-jasności powierzchni lub światła zwanej luminacją jest "nit" [
nit].
Luminacja źródła światła lub dowolnej powierzchni wynosi 1[
nit] jeśli pole o powierzchni 1m
2 świeci w kierunku prostopadłym światłością 1 kandeli.
[
1 nit = 1cd/m2]
Często też luminancję powierzchni określa się za pomocą natężenia oświetlenia na badanej powierzchni oraz współczynnika odbicia tej powierzchni.
gdzie:
- E - natężenie oświetlenia
- L - luminancja [cd/m2]
- ρ - współczynnik odbicia
- π - staÅ‚a = 3,14 (pi)
Rozkład luminancji w polu widzenia wpływa na poziom adaptacji oczu, wpływając na widzialność zadania. Zaleca się unikać w pomieszczeniach produkcyjnych zbyt wysokich luminancji,
które mogą powodować wzrost olśnienia, zbyt wysokich kontrastów luminancji, które mogą powodować zmęczenie ze względu na ciągłą readaptację oczu oraz zbyt niskich luminancji.
Nie są też wskazane zbyt niskie kontrasty luminancji, przy których środowisko pracy staje się monotonne.
Wymaga się aby pomieszczenia robocze i otoczenie stanowisk pracy miały możliwie równomierną luminancję.
Luminancja bezpośredniego otoczenia przedmiotu pracy wzrokowej winna być mniejsza od luminancji samego przedmiotu.
Podniesienie poziomu adaptacji oraz komfortu osób w budynkach należy zapewnić we wnętrzu jasne powierzchnie, w szczególności ściany i sufit.
Współczynniki odbicia światła od głównych powierzchni rozpraszających w pomieszczeniu winny zawierać się w przedziałach:
- sufit: 0,7 ÷ 0,9
- Å›ciany: 0,5 ÷ 0,8
- podÅ‚oga: 0,2 ÷ 0,4
W przypadku
maszyn, współczynniki odbicia Å›wiatÅ‚a powinny zawierać siÄ™ w zakresie 0,2 ÷ 0,7.
Warto też zauważyć, że przy tym samym natężeniu oświetlenia luminancja może być różna.
Obrazuje to poniższa ilustracja.
